جواهرات طلا نه تنها نماد زیبایی و اصالت هستند، بلکه سرمایهای ارزشمند و همیشگی برای هر فرد به شمار میآیند. با این حال، یکی از رایجترین مشکلات دارندگان جواهرات، خط و خش روی طلا است که میتواند جلوه ظاهری و درخشندگی آنها را کاهش دهد. حتی طلای خالص نیز به دلیل نرمی ذاتی خود به آسانی خراش میپذیرد و با گذر زمان، ممکن است دچار فرورفتگی طلا یا کدری شود. خوشبختانه، روشهای متنوعی برای خش گیری طلا، پولیش طلا در منزل و تمیز کردن طلا وجود دارد که هم به حفظ زیبایی و هم به افزایش طول عمر جواهرات کمک میکند.
استفاده از ابزارهای تخصصی مانند پارچه پولیش طلا، دستمال پولیش طلا و جلاسنج برای طلا یا روشهای خانگی و امن مثل تمیز كردن طلا با جوش شیرین، شستن طلا با سرکه، محلول آب و صابون یا حتی شستشو با آب گرم و مایع ظرفشویی، امکان بازگرداندن جلای اولیه طلا را فراهم میکند. این روشها نه تنها خراشهای سطحی را کاهش میدهند، بلکه درخشندگی و زیبایی طبیعی طلا را بازیابی میکنند.
در این مسیر، داشتن مشاوره و راهنمایی تخصصی اهمیت بالایی دارد. کیا گالری به عنوان مرکز تخصصی جواهرات، با ارائه مشاوره حرفهای و معرفی روشهای کارآمد، به شما کمک میکند تا جواهراتتان همیشه سالم، درخشان و بدون خط و خش باقی بمانند. در این مقاله جامع، شما با نحوه تمیز کردن طلا، پولیش طلا در منزل، دستمال پولیش طلا، جلاسنج طلا و روشهای جلوگیری از خط و خش طلا آشنا خواهید شد و خواهید آموخت چگونه به آسانی و با کمترین ریسک، جواهرات خود را به زیبایی روز اول بازگردانید.
یکی از سوالات رایج علاقهمندان به جواهرات، این است که آیا طلای ضد خش واقعاً وجود دارد یا خیر. پاسخ کوتاه این است که طلای خالص، به دلیل نرمی طبیعی فلز، به آسانی دچار خط و خش روی طلا میشود. هرچه عیار طلا بالاتر باشد، فلز نرمتر و در نتیجه حساستر نسبت به خراش است. به همین دلیل، طلای کاملاً ضد خش به معنای واقعی که هیچ خراشی نگیرد، وجود ندارد.
با این حال، امکان افزایش مقاومت طلا در برابر خط و خش وجود دارد. این کار معمولاً از طریق تغییر آلیاژ، افزودن فلزات سختتر، اعمال پوششهای محافظ یا استفاده از ترکیبات و آلیاژهای خاص انجام میشود. به عنوان مثال، طلای ۱۰ یا ۱۴ عیار نسبت به طلای ۱۸ یا ۲۴ عیار مقاومت بیشتری در برابر خراش دارد، زیرا فلزات دیگری مانند نقره یا مس به آن اضافه شدهاند تا سختی فلز افزایش یابد. همچنین، برخی آبکاریها و روکشهای مقاوم مانند رودیوم روی طلای سفید، سطحی نزدیک به ضد خش ایجاد میکنند و از ایجاد خط و خشهای سطحی جلوگیری میکنند.
بنابراین، اگرچه هیچ طلای کاملاً ضد خش وجود ندارد، با انتخاب عیار مناسب، آلیاژ مقاوم یا پوشش محافظ، میتوان طول عمر و درخشندگی جواهرات را تا حد زیادی حفظ کرد و از خراشهای ناخواسته جلوگیری نمود.
طلای با عیار پایینتر
طلای ۱۰ یا ۱۴ عیار نسبت به طلای ۱۸ یا ۲۴ عیار مقاومت بیشتری در برابر خط و خش روی طلا دارد.
اضافه شدن فلزات دیگر مانند مس، نقره یا پلاتین سختی طلا را افزایش میدهد و باعث میشود خراشهای سطحی و فرورفتگی طلا کمتر ایجاد شوند.
مزیت برای استفاده روزمره: مناسب برای انگشترها و جواهراتی که در معرض تماس مکرر با سطوح هستند.
آلیاژهای طلای سفید و طلای روکششده
طلای سفید و طلای روکششده با رودیوم مقاومت بیشتری نسبت به خط و خش دارند.
روکش رودیوم به عنوان لایه محافظ، جلای طلا را حفظ میکند و از ساییدگی و خراشهای سطحی جلوگیری مینماید.
مراقبت: روکشها با گذر زمان و تماس مکرر با مواد شیمیایی ممکن است فرسوده شوند و نیاز به تجدید آبکاری پیدا کنند.
تکنولوژیها و ترکیبهای نزدیک به ضد خش
Magic Gold از برند Hublot: اولین آلیاژ طلای ۱۸عیار که تقریباً ضد خش است و سختی آن حدود ۱۰۰۰ Vickers میباشد.
ترکیب و اصلاح آلیاژ با درمان حرارتی (Thermic Treatments): در برخی برندها با استفاده از تکنیکهای حرارتی، سختی و مقاومت طلا در برابر سایش و ضربه افزایش مییابد.
برخی برندها با استفاده از آلیاژهای سفارشی، ترکیبی از طلا و فلزات مقاوم ایجاد میکنند که طول عمر جواهرات را بالا میبرد.
مزایا و محدودیتها
مزایا:
افزایش مقاومت طلا در برابر خط و خش و فرورفتگی طلا
حفظ براقیت و ظاهر سالم جواهرات
کاهش نیاز به پولیش و تعمیر مکرر
محدودیتها:
حتی مقاومترین آلیاژها تحت فشار، ضربه یا تماس با اشیاء سخت ممکن است خراش بگیرند.
پوششها مانند پلاتین و روکش رودیوم با گذر زمان فرسوده میشوند و اثر محافظتی کاهش مییابد.
افزایش سختی فلز ممکن است باعث تغییر جزئی در رنگ، براق بودن یا نرمی طلا شود.
در انتخاب طلای ضد خش، تعادل بین سختی و زیبایی طلا باید رعایت شود؛ هرچه سختی بیشتر، زیبایی ظاهری و براقیت ممکن است کمی کاهش یابد.
نکات کاربردی برای انتخاب و خرید
برای استفاده روزمره و کاهش خط و خش، طلای با عیار متوسط یا پایینتر گزینه مناسبی است.
انتخاب طلای روکششده یا طلای سفید با رودیوم برای جواهرات پرکاربرد، دوام و مقاومت بیشتری ارائه میدهد.
قبل از خرید، به مقاومت آلیاژ و نوع پوشش توجه کنید و در صورت امکان از برندها و کارگاههای معتبر مانند کیا گالری خریداری نمایید.
یکی از سادهترین و امنترین روشها برای از بین بردن خط و خش سطحی طلا، استفاده از آب گرم همراه با چند قطره مایع ظرفشویی ملایم است. برای این کار، طلا را در ظرفی از آب گرم قرار دهید و اجازه دهید چند دقیقه در محلول باقی بماند تا چربی و آلودگی سطحی نرم شود. سپس با یک دستمال نرم و بدون پرز سطح طلا را به آرامی پاک کنید و آن را کاملاً خشک نمایید. این روش به خصوص برای خط و خشهای سطحی کاربرد دارد و جلای طبیعی طلا را باز میگرداند. نکته مهم این است که از آب خیلی داغ استفاده نکنید و پس از پاک کردن، جواهرات را کاملاً خشک کنید تا از لکه یا اکسیداسیون جلوگیری شود.
روش دیگر برای رفع چربی و خراشهای سطحی طلا، قرار دادن جواهرات در آب در حال جوش به همراه مایع شوینده ملایم است. این روش به ذرات چربی و آلودگی کمک میکند تا راحتتر از سطح طلا جدا شوند و ظاهر آن دوباره درخشان شود. با این حال، این روش برای جواهراتی که سنگ دارند توصیه نمیشود، زیرا دمای بالا میتواند به سنگها آسیب برساند یا باعث تغییر رنگ آنها شود. پس از استفاده، طلا را با دستمال نرم خشک کنید و از تماس با سطوح سخت خودداری کنید.
یکی از روشهای ملایم و مناسب برای از بین بردن خط و خش سطحی، استفاده از محلول آب و صابون ملایم است. طلا را در محلول خیس کنید و سپس با دستمال نرم یا مسواک با پرز نرم سطح آن را تمیز نمایید. این روش باعث میشود آلودگیها و چربیها از سطح طلا پاک شود و جلای طبیعی آن دوباره نمایان گردد. پس از شستشو، حتماً طلا را با دستمال نرم خشک کنید تا هیچ رطوبتی روی آن باقی نماند. این روش برای خط و خشهای کمعمق و مراقبت روزانه بسیار مناسب است.
روش دیگر برای از بین بردن خط و خشهای کوچک، استفاده از خمیر دندان ملایم یا جوششیرین ترکیب شده با کمی آب است. خمیر به آرامی روی سطح طلا مالیده میشود و با حرکت دورانی میتوان خطهای سطحی را کاهش داد. پس از انجام این کار، طلا را با آب ولرم شسته و با یک دستمال نرم خشک کنید. این روش برای خراشهای سطحی کوچک بسیار مؤثر است و باعث بازگرداندن درخشندگی طلا میشود. با این حال، فشار بیش از حد ممکن است سطح طلا را خراش دهد، بنابراین همیشه با حرکات ملایم کار کنید.
آبلیمو به دلیل خاصیت اسیدی ملایم خود، میتواند در ترکیب با مایع ظرفشویی یا آب برای براق کردن طلا و از بین بردن خط و خشهای سطحی استفاده شود. کافی است طلا را در محلول آبلیمو و شوینده ملایم قرار داده و با یک دستمال نرم به آرامی تمیز کنید. این روش به ویژه برای خراشهای سطحی و خطوط نازک کاربرد دارد و جلای طبیعی طلا را باز میگرداند. لازم است هنگام استفاده از این روش مراقب باشید که سنگهای حساس جواهر دچار آسیب نشوند و پس از پاک کردن، طلا را کاملاً خشک کنید.
یکی از روشهای رایج در کارگاههای طلاسازی برای از بین بردن خط و خش طلا، استفاده از دستگاه پولیش با برس نمدی است. در این فرآیند، طلا روی یک دستگاه چرخان قرار میگیرد و سطح آن با برسهای نمدی پرداخت میشود. این کار باعث حذف خراشها و بازگرداندن جلای اولیه طلا میشود. با این حال، باید دقت کرد که در این روش لایهای نازک از سطح طلا برداشته میشود، بنابراین استفاده مکرر ممکن است باعث کاهش وزن طلا شود. این روش برای خراشهای سطحی تا متوسط و جواهرات بدون سنگ مناسب است و نیاز به تجربه کار با دستگاه دارد.
سنبادهزنی یک روش حرفهای دیگر است که برای خراشهای عمیقتر و صاف کردن سطح طلا استفاده میشود. در این روش، ابتدا از کاغذ سنباده با گریت خشنتر برای حذف خراشهای عمیق استفاده میشود و سپس به تدریج با سنبادههای نرمتر سطح طلا صاف و صیقلی میشود. این تکنیک به خصوص برای جواهرات بدون سنگ و قطعات بزرگ مناسب است و نیازمند مهارت و دقت بالا است. سنبادهزنی به طلاساز امکان میدهد سطح طلا را به شکل دقیق پرداخت کند و خطوط و فرورفتگیها را کاهش دهد.
در مواردی که خراشها بسیار عمیق هستند و پولیش و سنبادهزنی کافی نیست، از آبکاری مجدد یا الکترولیز استفاده میشود. پس از پرداخت سطح، لایهای جدید از فلز روی طلا ایجاد میشود تا رنگ و درخشش اولیه بازگردد و محافظت بیشتری برای سطح ایجاد شود. این روش به ویژه برای طلاهای روکششده یا طلای سفید کاربرد دارد و میتواند جلای طلای آسیب دیده را دوباره زنده کند. آبکاری مجدد نیازمند تجهیزات حرفهای و تجربه کار با محلولهای فلزی است.
برخی کارگاههای حرفهای از لیزر برای حذف خراشهای عمیق و صاف کردن سطح طلا استفاده میکنند. مزیت اصلی لیزر این است که بدون تماس مستقیم با سطح طلا، امکان پرداخت دقیق فراهم میشود و خراشها با حداقل آسیب به فلز حذف میشوند. این روش مخصوص جواهرات بسیار ارزشمند و قطعات حساس توصیه میشود و اغلب در ترکیب با پولیش نهایی برای بازگرداندن درخشندگی استفاده میشود.
پس از انجام مراحل پولیش یا سنبادهزنی، برای پاکسازی باقیمانده مواد پولیش و جلاسنج، از دستگاههای بخار شور یا Steam Cleaner استفاده میشود. این دستگاهها با فشار بخار تمامی ذرات باقیمانده را از سطح طلا پاک کرده و آن را درخشان و تمیز میکنند. بخار شور برای جواهراتی که سنگ دارند نیز ایمن است، زیرا برخلاف مواد شیمیایی یا حرارت مستقیم، آسیبی به سنگ وارد نمیکند. استفاده از بخار شور به عنوان مرحله نهایی تضمین میکند که طلا بدون لکه و با براقیت کامل آماده استفاده یا فروش شود.
دستمال پولیش طلا یک پارچه نرم و مخصوص است که برای صیقل دادن سطح طلا و از بین بردن خراشهای سطحی کمعمق طراحی شده است. این ابزار ساده و کمهزینه به شما امکان میدهد بدون نیاز به تجهیزات حرفهای، جلای طبیعی طلا را بازگردانید و ظاهر آن را تازه کنید.
روش استفاده:
ابتدا سطح طلا باید کاملاً تمیز و خشک شود تا هیچ گرد و غباری روی آن باقی نماند و خراشهای جدید ایجاد نشود. سپس پارچه پولیش را به آرامی روی سطح طلا بکشید و از حرکتهای دورانی یا فشار زیاد خودداری کنید تا سطح طلا آسیب نبیند. بسیار مهم است که تماس دستمال پولیش با سنگهای جواهر جلوگیری شود، زیرا ممکن است سنگها خراشیده شوند یا جلای آنها کاهش یابد.
مزایا و محدودیتها:
مزایا این روش شامل آسان بودن، ارزان بودن، عدم نیاز به ابزار حرفهای و مناسب بودن برای خراشهای سطحی کمعمق است. محدودیت آن این است که خراشهای عمیق را به طور کامل حذف نمیکند و در صورت استفاده مکرر یا برداشته شدن لایهای از سطح، ممکن است وزن طلای شما کمی کاهش یابد.
جلاسنج (یا Jeweller’s Rouge) یک ترکیب پولیش مخصوص طلا است که معمولاً از اکسید آهن ریز (Iron Oxide) ساخته میشود. این ماده به شکل بار (bar) یا پودر عرضه میشود و در فرآیند صیقل دادن سطح طلا برای بهبود خراشهای سطحی و بازگرداندن جلای فلز کاربرد دارد.
مراحل استفاده از جلاسنج:
ابتدا سطح طلا باید کاملاً تمیز و خشک شود، زیرا هرگونه چربی یا آلودگی میتواند باعث ایجاد خراشهای ریزتر یا ناصافی سطح شود. برای اعمال جلاسنج میتوان از پنبه تمیز، پارچه نرم یا پارچه مخصوص پولیش استفاده کرد. حرکات باید ملایم و دورانی باشند و فشار زیاد وارد نشود تا سطح طلا آسیب نبیند. اگر جلاسنج به صورت پودر باشد، میتوان آن را با کمی روغن گیاهی یا آب به حالت خمیر درآورد و سپس روی سطح طلا اعمال کرد. پس از اتمام کار، طلا با آب صابون گرم شسته شده و با دستمال نرم خشک میشود تا باقیمانده جلاسنج کاملاً پاک گردد.
مزایا و محدودیتها:
مزیت جلاسنج این است که میتواند خراشهای سطحی را بهبود داده و جلای خوبی به فلز بدهد. این روش نسبتاً قابل دسترس است و در خانه نیز میتوان آن را استفاده کرد. با این حال، محدودیتهایی نیز وجود دارد؛ جلاسنج برای خراشهای عمیق کارایی کمتری دارد و اگر خراش قابل حس شدن با ناخن باشد، ممکن است نتوان آن را به طور کامل برطرف کرد. همچنین استفاده از فشار زیاد یا ساینده خیلی زبر میتواند باعث برداشته شدن لایه بیشتری از سطح طلا شود و وزن آن را کاهش دهد یا باعث برش سطح شود.
ابزار و وسایل مورد نیاز:
برای استفاده از جلاسنج نیاز به پارچه نرم یا دستمال مخصوص پولیش، برس نرم نمدی یا برس پشم و در موارد حرفهای چرخ پولیش و همچنین خود پودر یا بار جلاسنج (Rouge Powder / Rouge Bar) دارید.
نکات ایمنی و مراقبت:
اجتناب از تماس جلاسنج با سنگهای حساس یا پوششهای آبکاری نازک بسیار مهم است تا آسیبی به آنها وارد نشود. همچنین کنترل دما هنگام استفاده از برس یا چرخ پولیش اهمیت دارد، زیرا اصطکاک میتواند گرما ایجاد کند و به سطح طلا یا آبکاری آسیب بزند. بهتر است قبل از استفاده کامل، ابتدا روی قسمتی نامحسوس طلا تست انجام شود تا مطمئن شوید جلاسنج اثر ناخواستهای روی سطح ایجاد نمیکند.
زمان مناسب استفاده:
جلاسنج زمانی بهترین عملکرد را دارد که خط و خشها سطحی باشند و تنها ظاهر طلا کمی کدر شده باشد. استفاده مکرر توصیه نمیشود، زیرا هر بار پولیش یا جلاسنج کمی از سطح را برمیدارد و استفاده بیش از حد میتواند منجر به فرسایش سطح شود.
برای حفظ زیبایی و جلای طلا و جلوگیری از ایجاد خط و خش روی طلا، رعایت چند نکته ساده اما مؤثر اهمیت زیادی دارد.
نکات مراقبت روزانه:
یکی از مهمترین نکات این است که از استفاده از جواهرات در هنگام انجام فعالیتهای خانگی یا کاری که احتمال برخورد با سطوح زبر وجود دارد، مانند ظرف شستن، باغبانی یا نظافت منزل، خودداری کنید. همچنین طلا نباید با مواد شیمیایی قوی مانند کلر، شویندهها، عطر، لاک ناخن، اسپریها و لوسیونها تماس پیدا کند. بهتر است ابتدا این مواد استفاده شوند و سپس جواهرات پوشیده شوند. اجتناب از قرار دادن طلا در استخر یا وان آب گرم که کلر یا نمک در آن وجود دارد نیز ضروری است، زیرا این مواد میتوانند باعث تیرگی یا ایجاد خراشهای سطحی شوند.
نگهداری و ذخیرهسازی مناسب:
هر قطعه طلا باید به صورت جداگانه در جعبههای مخصوص جواهرات با آستر نرم یا کیسههای پارچهای نرم نگهداری شود تا از ساییده شدن با سایر قطعات جلوگیری شود. استفاده از جعبههایی با بخشهای مجزا برای گردنبندها، انگشترها و دستبندها نیز کمک میکند تا پیچخوردگی یا سایش بین قطعات اتفاق نیفتد. حفظ محیط خشک و خنک برای نگهداری طلا نیز ضروری است؛ رطوبت زیاد یا تغییرات شدید دمایی میتوانند باعث آسیب به آبکاری و سطح طلا شوند.
روشهای صحیح استفاده:
برای جلوگیری از خط و خش، بهتر است در فعالیتهای سخت یا پر برخورد، مانند ورزش یا بلند کردن اجسام سنگین، از پوشیدن طلا خودداری کنید. همچنین هنگام خواب یا استراحت طولانی، در صورت امکان جواهرات را از تن خارج کنید تا از اصطکاک با بالش یا ملحفه جلوگیری شود. تماس طلا با آب زیاد، مانند دوش گرفتن یا شستن دستها، باید محدود شود و پس از تماس با آب، طلا کاملاً خشک شود تا از ایجاد خراش یا لکه جلوگیری گردد.
انتخاب و خرید آگاهانه:
انتخاب عیار مناسب طلا نیز نقش مهمی در مقاومت آن دارد؛ طلای عیار بالاتر نرمتر است و سریعتر خط و خش میپذیرد، بنابراین برای استفاده روزمره، طلای با عیار متوسط گزینه بهتری است. همچنین توجه به کیفیت آبکاری (Plating) و دوام آن اهمیت دارد، زیرا طلای آبکاریشده حساستر است و در صورت خراب شدن آبکاری، قسمت زیرین سریع آسیب میبیند. طراحی جواهرات نیز اهمیت دارد؛ قطعاتی با برجستگی کمتر و اجزایی که کمتر در معرض سایش هستند، مقاومت بیشتری در برابر خط و خش دارند.
مراقبتهای دورهای و نظافت ملایم:
پس از هر استفاده، جواهرات را با دستمال نرم پاک کنید تا عرق، چربی پوست و آلودگیهای سطحی که میتوانند باعث مات شدن یا خراشهای ریز شوند، برداشته شوند. انجام نظافت منظم ملایم با محلول صابون ملایم و آب ولرم بدون استفاده از برسهای سخت یا مواد ساینده نیز توصیه میشود. علاوه بر این، بازبینی دورهای وضعیت جواهرات، مانند بندها، قفلها و سنگها، ضروری است تا در صورت شل شدن یا آسیب، سریعاً تعمیر شوند و از مشکلات بزرگتر جلوگیری شود.
طلا به دلیل نرمی ذاتی خود، حتی در انواع با عیار بالا، به راحتی خط و خش میپذیرد. بنابراین هیچ طلای کاملاً ضد خش وجود ندارد، اما با انتخاب مناسب عیار طلا، استفاده از آلیاژهای مقاومتر، و رعایت نکات مراقبتی میتوان جلوی ایجاد خراشهای سطحی را تا حد زیادی گرفت. برای استفاده روزمره، طلای با عیار متوسط، طلای سفید یا طلای طلایی روکششده گزینههای مناسبتری هستند.
اگر خط و خش روی طلا ایجاد شد، میتوان با استفاده از روشهای خانگی و حرفهای آنها را برطرف کرد. در منزل، روشهایی مانند آب گرم و مایع ظرفشویی، صابون و آب، خمیر دندان یا جوششیرین، و آبلیمو با واکنشهای ملایم اسیدی میتوانند خراشهای سطحی و لکهها را کاهش دهند. استفاده از دستمال پولیش طلا و جلاسنج طلا نیز برای پولیش نهایی و بازگرداندن جلای فلز بسیار مؤثر است، هرچند محدود به خراشهای سطحی هستند و برای خراشهای عمیق، روشهای کارگاهی مانند پولیش با برس نمدی، سنبادهزنی، آبکاری مجدد یا لیزر لازم است.
رعایت نکات پیشگیری و مراقبت روزانه کلید حفظ زیبایی طلا است. استفاده نکردن از طلا هنگام فعالیتهای پر برخورد، اجتناب از تماس با مواد شیمیایی، نگهداری جداگانه در جعبهها و کیسههای نرم، و نظافت دورهای با دستمال پولیش طلا یا محلول صابون ملایم از مهمترین اقدامات هستند.
در نهایت، برای خرید و نگهداری جواهرات، انتخاب طلا با کیفیت، عیار مناسب، و طراحی مقاوم به همراه مراقبت صحیح، بهترین راهکار برای کاهش خط و خش و افزایش دوام و جلای طلا است. رعایت این نکات باعث میشود جواهرات شما همیشه براق، سالم و زیبا باقی بمانند و تجربه خرید و استفاده از طلا در کیا گالری، یک تجربه حرفهای و رضایتبخش باشد.
Powered by Froala Editor
برای درج دیدگاه خود ابتدا به سیستم وارد شوید.
ورود